Διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας μέσα από τις ιστορικές πηγές

1. Εισαγωγή

Οι μαθητές που διδάσκονται την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα, ενώ αναπτύσσουν με σχετική ευκολία τις βασικές διαπροσωπικές επικοινωνιακές δεξιότητες, αντιμετωπίζουν αυξημένες δυσκολίες στην εκμάθηση και χρήση λεξιλογίου που δε χρησιμοποιούν στις καθημερινές συναναστροφές τους, καθώς και συνθετότερων μορφοσυντακτικών δομών. Οι δυσκολίες αυτές μπορούν να υπερπηδηθούν με μεθοδικότητα, μέσω της συστηματικής διδασκαλίας της γλώσσας με τη συνδρομή και άλλων γνωστικών αντικειμένων. Ένα από τα μαθήματα που παρέχει αυξημένα ερεθίσματα για την ανάπτυξη της γνωστικής ακαδημαϊκής γλωσσικής ικανότητας είναι η Ιστορία.

Με το κείμενο αυτό επιδιώκεται η ανάδειξη των δυνατοτήτων διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας με βάση το περιεχόμενο και συγκεκριμένα με τη συνδρομή των ιστορικών πηγών. Τα τελευταία χρόνια, το εκπαιδευτικό σύστημα έχει αναδείξει τις ιστορικές πηγές σε ουσιαστικό παράγοντα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς με την έμφαση που δίνεται στην ανάλυσή τους επιτυγχάνεται η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης, καθώς και η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και πολλαπλών δεξιοτήτων των μαθητών, μέσω της κριτικής ανάλυσης, της ερμηνείας, της αξιολόγησης και της τεκμηρίωσης των απόψεών τους.
Η προσπάθεια, επομένως, συνδυασμού της ελληνικής γλώσσας, της Ιστορίας και των ιστορικών πηγών με την αξιοποίηση σύγχρονων διδακτικών παρεμβάσεων και μεθοδολογικών προσεγγίσεων αποτελεί πρόκληση. Ο στόχος του προτεινόμενου υλικού είναι τριπλός, καθώς μέσω του συνδυασμού της διδασκαλίας της Γλώσσας και της Ιστορίας επιδιώκεται η ενίσχυση της ελληνομάθειας των αλλόγλωσσων μαθητών, της επαφής τους με την ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό, αλλά και η προαγωγή αρχών διαπολιτισμικότητας στη σχολική τάξη. Προκειμένου, όμως, οι μαθητές να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε σύνθετες επικοινωνιακές και ακαδημαϊκές γλωσσικές δραστηριότητες, που προτείνονται σε αυτό το κείμενο, θα πρέπει να γνωρίζουν επαρκώς την ελληνική γλώσσα και να έχουν αναπτύξει ήδη τις βασικές επικοινωνιακές δεξιότητες.

Στο κείμενο που ακολουθεί, θα επιχειρηθεί αρχικά η ανάδειξη των δυνατοτήτων αξιοποίησης των ιστορικών πηγών για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, με στόχο την ανάπτυξη της γνωστικής ακαδημαϊκής γλωσσικής ικανότητας. Θα επισημανθούν στοιχεία αναφορικά με τα είδη των ιστορικών πηγών, τα κριτήρια επιλογής του καταλληλότερου υλικού και με ζητήματα που σχετίζονται με τη γλώσσα των πηγών, τις δυνατότητες υπερπήδησης γλωσσικών εμποδίων και λεξιλογικής εξομάλυνσης. Στη συνέχεια, θα εξεταστούν πρακτικές εκμάθησης της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας μέσω των ιστορικών πηγών με κριτήριο τους επιδιωκόμενους στόχους, στην προκειμένη περίπτωση τη διδασκαλία δεξιοτήτων παραγωγής και κατανόησης προφορικού και γραπτού λόγου. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί σε πρακτικές διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας με κριτήριο το είδος της πηγής (δημόσια έγγραφα, στατιστικά στοιχεία, περιηγητικά κείμενα, νομίσματα, κινηματογραφικές ταινίες κ.ά.). Τέλος, το υλικό συμπληρώνεται με αναλυτικό κατάλογο πηγών που εντοπίζονται στο διαδίκτυο και μπορούν να αξιοποιηθούν από εκπαιδευτικούς και μαθητές, όπως αρχεία και ψηφιακές συλλογές.