Διατροφικές Συνήθειες: υγεία και πολιτισμός Μια διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση στα γνωστικά αντικείμενα της Αγγλικής Γλώσσας και Βιολογίας στην Α΄ Γυμνασίου

1. Κριτήρια επιλογής του θέματος

Αφορμή για την επιλογή του συγκεκριμένου θέματος αποτέλεσε το ενδιαφέρον και η ευαισθητοποίηση των μαθητών αυτής της τάξης, στην οποία φοιτούν μαθητές διαφορετικών εθνικοτήτων, αναφορικά με το θέμα της διατροφής. Η επιλογή δε του θέματος είχε ως στόχο να καταδείξει ότι η σωστή διατροφή, κυρίως, στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι πολύ σημαντική για την υγεία. Επίσης, τα παιδιά με την καταγραφή παραδειγμάτων διατροφικών συνηθειών τόσο από τις χώρες καταγωγής τους όσο και από άλλες χώρες του κόσμου θα έδιναν έμφαση στην αποδοχή και στον σεβασμό της διαφορετικότητας, με σκοπό να ενισχυθεί ο αλληλοσεβασμός και η αλληλοκατανόηση μεταξύ τους αλλά και η ενδυνάμωση της συνεργασίας τους.

2. Ανάπτυξη του προγράμματος

Για την πραγμάτευση του θέματος αναπτύξαμε με τους μαθητές μας ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα διαδικασίας με συνεργαζόμενα μαθήματα, κυρίως, τη Βιολογία και την Αγγλική γλώσσα, ως εξής:

1η Διδακτική ώρα - Βιολογία

Η διδασκαλία ξεκίνησε με τα παρακάτω 4 ρητά, τα οποία αναφέρονται στη διατροφή:

• «Ένα μήλο την ημέρα, το γιατρό τον κάνει πέρα» (ελληνική παροιμία)
• «Χωρίς ρύζι και η πιο έξυπνη νοικοκυρά δεν μπορεί να μαγειρέψει» (κινέζικη παροιμία)
• «Ο καφές στην Αγγλία έχει πάντα τη γεύση χημικού πειράματος» (Αγκάθα Κρίστι)
• «Έπειτα από ένα ωραίο γεύμα μπορείς να συγχωρήσεις τους πάντες, ακόμα και τους συγγενείς σου» (Όσκαρ Ουάιλντ).

Μετά από συζήτηση για το περιεχόμενο των ρητών, ακολούθησε θύελλα ιδεών και προέκυψαν τα θέματα που ενδιέφεραν τους μαθητές και θα ήθελαν να μελετήσουν. Εν τέλει χωρίστηκαν σε 4 ομάδες και ανέλαβαν να διερευνήσουν τα παρακάτω θέματα:

• πυραμίδα διατροφής
• προτεινόμενο εβδομαδιαίο διαιτολόγιο για έφηβους
• διατροφικές συνήθειες από τις χώρες καταγωγής των μαθητών
• «αηδιαστικά» -για την πλειονότητα των μαθητών- φαγητά από όλο τον κόσμο.

Η κάθε ομάδα, αφού επεξεργάστηκε το θέμα της ακολουθώντας τα βήματα της ομαδικής διδασκαλίας, παρουσίασε τα αποτελέσματα της εργασίας της στην ολομέλεια.

2η Διδακτική ώρα - Αγγλικά

Την επόμενη ώρα, στο μάθημα των Αγγλικών η εκπαιδευτικός παρουσίασε την παρακάτω σειρά εικόνων του Jamie Oliver:

Εικόνες 28, 29, 30 και 31.
Φωτογραφίες για την έναρξη ανάπτυξης του προγράμματος

Ακολούθησε συζήτηση με τους μαθητές, με σκοπό την εκμαίευση όσο το δυνατόν περισσότερων πληροφοριών για τον συγκεκριμένο σεφ. Τονίστηκε ότι αφιερώνει πολύτιμο προσωπικό χρόνο και χρήμα, για να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για το πρόβλημα της παχυσαρκίας και κυρίως να εκπαιδεύσει τους μαθητές σε πιο υγιεινούς τρόπους διατροφής. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο ότι εκπαιδεύει και εμψυχώνει τους ανθρώπους να βελτιώσουν τις διατροφικές επιλογές για να αλλάξει την ποιότητα ζωής τους.

Κατόπιν, προβλήθηκε ένα βίντεο με τον Jamie Oliver, στο οποίο παρουσιάζει σε μια ομάδα μαθητών 6-7 χρονών τον ανθυγιεινό τρόπο παρασκευής των κοτομπουκιών. Ενώ κατά τη διάρκεια της παρασκευής όλοι οι μαθητές αντέδρασαν αρνητικά και δήλωσαν ότι «σιχάθηκαν», όταν είδαν το τελικό αποτέλεσμα ομολόγησαν πως θα το έτρωγαν χωρίς ενδοιασμό. Μετά το τέλος του βίντεο ακολούθησε συζήτηση και οι μαθητές παρέθεσαν τις απόψεις τους.

Τέλος, προβλήθηκε το βίντεο με τον Jamie Oliver στο οποίο ο σεφ παρακινεί τους πάντες να υπογράψουν την αίτησή του προς τα υψηλά στελέχη των Ηνωμένων Εθνών, για να αντιμετωπιστεί η παχυσαρκία ως σοβαρή ασθένεια της εποχής μας και να λάβουν τα ανάλογα νομικά και εκπαιδευτικά μέτρα. Κατά την παρακολούθηση του βίντεο δόθηκε στους μαθητές μία φωτοτυπία (που δημιουργήθηκε από την ίδια την εκπαιδευτικό για τις ανάγκες του προγράμματος – βλέπε Παράρτημα) με το κείμενο σε απλούστερη γλώσσα (Αγγλικών) και με κάποια κενά που κλήθηκαν να συμπληρώσουν.

3η Διδακτική ώρα – Αγγλικά

Συνεχίζοντας με το μάθημα των Αγγλικών, κατά την τρίτη διδακτική ώρα η εκπαιδευτικός παρουσίασε στους μαθητές τις παρακάτω εικόνες:

Εικόνες 32 και 33.
Φωτογραφίες που οδήγησαν σε «συζήτηση γυάλας»

Τις απόψεις τους αναφορικά με το περιεχόμενο των εικόνων οι μαθητές εξέφρασαν στη συζήτηση της «γυάλας» που ακολούθησε, στην οποία δόθηκε έμφαση στις αιτίες της παιδικής παχυσαρκίας. Ένας μαθητής συνόψισε στον πίνακα τα κεντρικά σημεία, ενώ στο τέλος της συζήτησης όλοι οι μαθητές κατέγραψαν τις σημαντικότερες αιτίες της τελευταίας. Συνεχίζοντας δε τη συζήτηση «γυάλας», πρότειναν τρόπους καταπολέμησης ή αποφυγής της παχυσαρκίας, εμβάθυναν στο θέμα και κατέγραψαν υγιεινές διατροφικές συνήθειες.

Ακολούθησε προβολή βίντεο από την ιστοσελίδα που απαριθμεί τα βασικά βήματα της υγιεινής διατροφής, ενώ μαζί με το βίντεο δόθηκε φωτοτυπία (που δημιουργήθηκε από την ίδια την εκπαιδευτικό για τις ανάγκες του προγράμματος – βλέπε Παράρτημα) με άσκηση συμπλήρωσης κενών για να εμπεδώσουν το θέμα σε βάθος. Η διδακτική ώρα ολοκληρώθηκε με την απαρίθμηση των σημαντικότερων αιτιών της παχυσαρκίας και των βημάτων της υγιεινής διατροφής.

4η Διδακτική ώρα – Αγγλικά

Κατά την τέταρτη διδακτική ώρα, στο μάθημα των Αγγλικών οι μαθητές χωρίστηκαν και πάλι σε 4 ομάδες. Η πρώτη ομάδα είχε έναν μαθητή από τη Βουλγαρία, η δεύτερη από την Αλβανία, η τρίτη από τη Ρουμανία και η τέταρτη από ένα μέρος της Ελλάδας εκτός Βόλου. Τους ζητήσαμε να καταγράψουν ένα παραδοσιακό φαγητό από τις παραπάνω περιοχές και να περιγράψουν τόσο τον τρόπο προετοιμασίας του όσο και την περίσταση κατανάλωσής του. Σε αυτό βοήθησε και η παρακάτω αγγλόφωνη βιβλιογραφία που τους δόθηκε σε μορφή φωτοτυπιών:

http://www.flowmagazine.gr/article/view/ta_paradosiaka_faghta_twn_xwrwn/category/quality_of_life

http://simplymulticultural.com/2011/06/different-foods-around-the-world/

http://www.goromaniatours.com/about-romania/romanian-cuisine.html

http://goeasteurope.about.com/od/romania/p/romanianfood.htm

http://www.worldtravelguide.net/albania/food-and-drink

http://truebulgaria.wordpress.com/2010/06/04/the-food-in-bulgaria/

http://uk.answers.yahoo.com/question/index?qid=20100413233747AAG7rh510. Greece

Στη συνέχεια, προβλήθηκε το βίντεο «Top 10 Strangest foods from around the world»

το οποίο οι μαθητές παρακολούθησαν με τη βοήθεια φωτοτυπίας (που δημιουργήθηκε από την ίδια την εκπαιδευτικό για τις ανάγκες του προγράμματος – βλέπε Παράρτημα) που περιείχε άσκηση συμπλήρωσης κενών (cloze exercise) και τα μέλη κάθε ομάδας κλήθηκαν μέσα από συζήτηση να καταλήξουν στο πιο παράξενο για αυτούς φαγητό και να γράψουν μια περιγραφή του στα αγγλικά (writing).

Τέλος, η κάθε ομάδα επέλεξε ένα ή δύο άτομα να παρουσιάσουν στην Αγγλική Γλώσσα τα παραπάνω δύο θέματα στους υπόλοιπους: ένα παραδοσιακό φαγητό από μια άλλη χώρα και ένα παράξενο φαγητό (speaking).

5η Διδακτική ώρα – Βιολογία

Κατά την πέμπτη διδακτική ώρα, οι υφιστάμενες 4 ομάδες ανέλαβαν να γράψουν από έναν διάλογο και να τον παίξουν αναλαμβάνοντας ρόλους. Έτσι, η 1η ομάδα έγραψε έναν διάλογο ανάμεσα σε μια ντομάτα και ένα χάμπουργκερ, η 2η ομάδα ανάμεσα σε ένα ψάρι και ένα κατσικάκι, η 3η ομάδα ανάμεσα σε έναν φυσικό χυμό και μία Coke και η 4η ομάδα ανάμεσα σε μία τούρτα και ένα μήλο. Αφού ολοκλήρωσαν τους διαλόγους, η ίδια η ομάδα επέλεξε τα δύο άτομα που έπαιξαν τους ρόλους.

6η Διδακτική ώρα: Αγγλικά

Κατά την τελευταία ώρα του προγράμματος, στο μάθημα των Αγγλικών οι 4 προϋπάρχουσες ομάδες έχοντας χαρτόνια, μαρκαδόρους και διάφορες φωτογραφίες, όπως και υλικό τόσο από το παραπάνω πρόγραμμα όσο και από προσωπική έρευνα στο Internet και σε άλλες πηγές, σχεδίασαν 4 αφίσες με θέματα: 1. Pyramid of Food, 2. Traditional food from around the world, 3. Strange food, 4. Steps for developing healthy eating habits. Όταν τις ολοκλήρωσαν, τις παρουσίασαν στην τάξη και στο τέλος τις ανάρτησαν σε κεντρικό σημείο του σχολείου.

3. Αξιολόγηση του προγράμματος

Για την αξιολόγηση της παραπάνω διαδικασίας ζωγραφίσαμε στον πίνακα μια βαλίτσα, ένα σήμα αλλαγής και ένα καλάθι απορριμμάτων. Μοιράσαμε στους μαθητές από τρία αυτοκόλλητα χαρτάκια στον καθένα. Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχαν, ανώνυμα ο καθένας κατέγραψε στο πρώτο χαρτάκι τι κρατά από το πρόγραμμα (βαλίτσα), στο δεύτερο τι θα ήθελε να αλλάξει (σήμα αλλαγής) και στο τρίτο τι πετά (καλάθι απορριμμάτων). Αφού τελείωσαν όλοι, κόλλησαν τα χαρτάκια κάτω από την αντίστοιχη ζωγραφιά, τα οποία στη συνέχεια διάβασε ένας μαθητής. Ακολούθησε σχετική συζήτηση και οδηγηθήκαμε σε χρήσιμα συμπεράσματα για μελλοντικές αντίστοιχες δραστηριότητες.

Παραρτήματα

Εκπαιδευτικό υλικό

Σχολικά βιβλία

Γιαννακοπούλου, Α., Γιαννακοπούλου, Γ., Καραμπάση, Ε. & Σοφρωνά, Θ. (2007). Think Teen. 2nd Grade of Junior School. Students book. Προχωρημένοι (Β΄ Γυμνασίου). Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β (ανάδοχος συγγραφής Εκδόσεις Πατάκη).

Καραγιάννη, Ε., Κουή, Β. & Νικολάκη, Αικ. (2007). 1st Grade of Junior School Students book. Προχωρημένοι (Α΄ Γυμνασίου). Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β. (ανάδοχος συγγραφής: Ελληνικά Γράμματα).

Μαυρικάκη, Ε., Γκούβρα, Μ. & Καμπούρη, Α. (2007). Βιολογία Α΄ Γυμνασίου. Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β. (ανάδοχος συγγραφής: Εκδόσεις Πατάκη).

Μαυρικάκη, Ε., Γκούβρα, Μ. & Καμπούρη, Α. (2007). Βιολογία Γ΄ Γυμνασίου. Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β. (ανάδοχος συγγραφής: Εκδόσεις Πατάκη).

Ιστοσελίδες

http://www.flowmagazine.gr/article/view/ta_paradosiaka_faghta_twn_xwrwn/category/quality_of_life

http://simplymulticultural.com/2011/06/different-foods-around-the-world/

http://www.goromaniatours.com/about-romania/romanian-cuisine.html

http://goeasteurope.about.com/od/romania/p/romanianfood.htm

http://www.worldtravelguide.net/albania/food-and-drink

http://truebulgaria.wordpress.com/2'010/06/04/the-food-in-bulgaria/