Basic HTML Version
Η ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΜΟΥΣΕΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
11
Στο πλαίσιο αυτό, μια καλά οργανωμένη επίσκεψη σε μουσείο ή σε άλλο χώρο πολιτισμικής αναφοράς μπορεί να συμβάλει στη βαθύ-
τερη γνωριμία με την κουλτούρα της χώρας υποδοχής και να αποτελέσει έναυσμα για την ανακάλυψη πολιτισμικών στοιχείων και από
τις χώρες προέλευσης των μαθητών. Με τον τρόπο αυτό η επίσκεψη μπορεί να παίξει δραστικό ρόλο στην υπέρβαση των ερμηνευτικών
παρανοήσεων μεταξύ των πολιτισμικά διαφορετικών και να διευκολύνει τη διαπολιτισμική επικοινωνία
4
. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι
το μουσείο, σε στενή και γόνιμη συνεργασία με το σχολείο, μπορεί να συντελέσει τα μέγιστα στη διαπολιτισμική κατανόηση και επικοι-
νωνία. Πάντως, η διαπολιτισμική διάσταση στη μουσειακή εκπαίδευση θα πρέπει να περιλαμβάνει δραστηριότητες αλληλεπίδρασης
και αναστοχασμού
5
, ώστε όλα τα παιδιά να έχουν ευκαιρίες να εκφραστούν, λεκτικά και μη λεκτικά (π.χ. ζωγραφίζοντας), να πουν τις
ιστορίες τους και να αλληλεπιδράσουν σ’ ένα ασφαλές και δημιουργικό περιβάλλον
6
.
Βέβαια, είναι γεγονός ότι τα μουσεία, έχοντας μάθει να εστιάζουν στην προβολή του κυριάρχου εθνικού αφηγήματος, δεν ήταν έτοιμα
να συμπεριλάβουν στις δραστηριότητές τους διαπολιτισμικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Τα παλιότερα παραδοσιακά μουσειοπαιδα-
γωγικά προγράμματα επιχειρούσαν να αναδείξουν και να προβάλουν κυρίως απόλυτες, μονοσήμαντες «αντικειμενικές» γνώσεις, που
υποτίθεται ότι αντιστοιχούν στην αλήθεια, στην ίδια την πραγματικότητα στην οποία αναφέρονται. Αντίθετα, τα νεότερα προγράμματα
επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στην ανάδειξη, προβολή και επεξεργασία πολλαπλών ερμηνευτικών εκδοχών της πολιτισμικής /
κοινωνικής πραγματικότητας, εφαρμόζοντας στην πράξη θεωρίες περί ενεργητικής συμμετοχής του επισκέπτη στην οικοδόμηση της
γνώσης και αποφεύγοντας την παθητική ενατένισή της. Παράλληλα, αποδίδουν μεγάλη σημασία στην εξυπηρέτηση διαφορετικών
ομάδων κοινού, καθώς όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται η πολύπλευρη διαφορετικότητα ατόμων ή εθνικών, εθνοτικών, φυλετικών,
πολιτισμικών και κοινωνικών ομάδων
7
.
Στις μέρες μας, αρκετά μουσεία χρησιμοποιούν, εκτός από τα αντικείμενα, οπτικά μέσα, ηλεκτρονικά πολυμέσα, το διαδίκτυο, την
προφορική ιστορία κ.λπ., προκειμένου να παρουσιάσουν ειδικά θέματα. Η εξέλιξη αυτή καθιστά τη λειτουργία του μουσείου περισ-
σότερο δημοκρατική, εφόσον παρέχεται η ευκαιρία για την αναγνώριση της πολιτισμικής διαφοράς και, επομένως, διευκολύνεται η
προσέγγιση ποικίλων ακροατηρίων. Έτσι, οι διαφορετικοί επισκέπτες –άρα και οι μαθητές– μπορούν να προσεγγίσουν τα αντικείμενα
με τρόπο υποκειμενικό ή διυποκειμενικό, να τα νοηματοδοτήσουν χωρίς να παραγνωρίζουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις μνή-
μες και τη φαντασία τους. Σε τελευταία ανάλυση, η ερμηνευτική πολλαπλότητα αποτελεί το κλειδί για τις διαπολιτισμικές δράσεις στα
μουσεία και στον εννοιολογικό εμπλουτισμό των μαθητών, μια και το παρελθόν δεν θεωρείται απολιθωμένο, αλλά αλληλεπιδρά με το
παρόν, παράγοντας νέες αφηγήσεις
8
.
4. Για τα εμπόδια στη διαπολιτισμική επικοινωνία και στις δυνατότητες για την υπέρβασή τους βλ. λ.χ. Schröer, Norbert (2009), “Hermeneutic Sociology of Knowledge
for Intercultural Understanding”, FORUM: Qualitative Social Research (FQS), 10 (1), Art. 40, προσβάσιμο στο: http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/
article/view/1216/2650.
5. Για περισσότερα βλ. Landis, Dan, Bennett, Janet & Bennett, Milton [Eds.] (2003), Handbook of Intercultural Training.3rd edition. California: Sage Publications.
6. Βλ. ενδεικτικά Ellis, Julia (1996), “Children and Place: Stories We Have, Stories We Need”, Interchange, 30 (2), 171-190.
7. Βλ. Νάκου, Ειρήνη (2006), «Μουσεία και σχολεία – Εμπειρίες και προοπτικές», Επιστημονικό Διήμερο (13-14 Μαΐου 2006) «Η τέχνη και ο πολιτισμός ως πεδίο ευέλι-
κτων διαθεματικών προσεγγίσεων. Προτάσεις για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών». Πανεπιστήμιο Κρήτης, προσβάσιμο στο: http://www.edc.uoc.gr/~didgram/
PDF/NAKOY.pdf. Βλ. επίσης την εξής πολύ ενδιαφέρουσα διατριβή: Gosselin, Viviane (2011), Open to Interpretation: Mobilizing Historical Thinking in the Museum.
Ph. D. Thesis. Vancouver: The University of British Columbia, κυρίως σσ. 13-29, προσβάσιμο στο: http://hdl.handle.net/2429/39863. Για μια πληρέστερη μελέτη
της πολιτισμικής διάστασης των υλικών αντικειμένων και της πολυσημίας τους βλ. Νάκου, Ειρήνη (2001), Μουσεία: Εμείς, τα Πράγματα και ο Πολιτισμός. Αθήνα:
Νήσος.
8. Bλ. αναλυτικά Nakou, Irene (2005), “Oral history, museums, and history education”. Paper presented for the conference “Can Oral History Make Objects Speak?”
(Nafplion, October 2005). International Committee For Museums Of Ethnography (ICME) – International Council of Museums (ICOM), προσβάσιμο στο: http://icme.